ÇOKLU DİKEY DELİK MAKİNESİ

Bu makineler genelde seri üretim yapılan yerlerde kullanımı tercih edilen bir makinedir. Seri üretimde standart iş yapma kapasitesine sahiptir. Kolu kullanılarak zamandan tasarruf sağlar bir defada birden fazla delik delmede kullanılan makinedir. İlk çıkan örneklerinde sabit olarak yalnızca dikey olarak kullanılmaktaydı (Şekil 1,2).

            Çelik gövdeli sağlam bir konstrüksiyona sahiptir. Gerekli yerlere ışıl işlemi uygulanmış ve hassas taşlama yapılmıştır. Bu makineler dikey delik makinesi olarak adlandırılmaktadırlar. Bu makinedeki matkap pozisyonunda değişiklik yapılarak yatay delikler için olanı da yapılmıştır. Matkap uçları 3000 d/d döndürüldüğünden hassas ve pürüzsüz delme yapar (Şekil 3).

            Çoklu delik makinesi şu özelliklere sahiptir.

Hızlı : 5 saniyede 25-35 delik delme kapasitesine sahip seri üretim makinesidir.

Tasarruflu : Matkap uçları yalnız delme anında çalıştığından az enerji harcamaktadır.

Kullanışlı : Delinecek parçanın sıkıştırılması, pinomatik dizayn edildiği için kullanımda kuvvet gerektirmez.

Hassas : Delik aralıkları normlara göre üretilmiş olup siperler sayesinde standart delikler delebilir.

Çoklu delik makinesi yan yana eşit aralıklarla dizilmiş matkap gurubundan ve iş parçasını makine üzerinde sıkılmasını sağlayan pinomatik (veya Hidrolik) sıkma düzeninden oluşmaktadır. Matkaplar arasındaki mesafeler sabit olup makine modeline göre de değişmekle beraber genelde 32mm’dir. Delme esnasında 32mm’dir. Delinecek mesafeler 32mm’nin katları şeklinde delinmektedir.

Çoklu delik makinesinde bulunan matkap sayısı makine modeline göre değişmekte, genelde 25-35 adet arasındadır. Bu durumda işlem yapılacak tabla genişliği bu sayını iki ucu arasındaki mesafedir.

0° ve 90°’de ahşaba veya tablaya 25-35 adete kadar delik delme özelliğine sahiptir. Gerektiğinde menteşe ve aksesuar yuvaları da açılmaktadır. Delik aralıkları 32mm olduğunda standart üretimlerde kalıp gerektirmez. Delme derinliği ve delme yüksekliği ayarlanabilir. Delme ünitesi dikey durumda iken parçanın üst kısmına delik delebilir. Yatay duruma gelmesi için anahtarı çevirmek yeterlidir. Pinomatik piston yardımıyla tamamen otomatik olarak yatar ve parçanın yan kısımdaki delikleri deler (Şekil 4). Makinenin kullanım ömrü boyunca bu pozisyon değişiklikleri ile yatakların bozulacağı e bu nedenle işlem hassasiyetini azalacağı düşünülebilir. Düşünülen bu sakıncaya bağlı olarak, yüzey ve cumba deliklerinin aynı makinede pozisyon değişikliği yapmadan delinmesi daha avantajlıdır. Bu düşünceden yüzey ve cumba deliklerine aynı anda yapan makinalar geliştirilmiştir.

Bu avantajın yanı sıra bu makinelerde yüzeyin sadece dış kenarlarından 40mm içeriye kadar delik delinebilir. Ayrıca, tabla genişliği de makine genişliği ile sınırlıdır.

Makine ile ilgili sayısal değerler

Delikler arası mesafe                      : min. 32mm, max. 800mm

Maksimum tabla genişliği               : 800mm

Kalınlık                                             : 80mm

Delik derinliği                                  : Kenardan max. 80mm

                                                             Yüzeyden max. 30mm

Mandren çapı                                    : 10mm

Motor gücü                                       : 1,5kW

Mil devirleri                                     : 2700 d/d

Gerekli hava basıncı             : 6 bar

Bu makinenin birde yatay, pinomatik çoklu delik makinesi ve bir hortum yardımıyla talaş toplayan makinelerde vardır.

Birden fazla yatay deliklerin delinmesinde kullanılır.

İstenilen sayıda yatay delik delmek için ayarlanabilir.

OTOMATİK ÇOKLU YATAY VE DİKEY DELİK MAKİNELERİ

Bu tür makinelerle, tablalar aynı anda dört yüzlü (Alt, Üst ve İki yanı) olarak delik delmek mümkün olup, modellere bağlı kalarak tabla yüzeyine göre eğik ve yatay doğrultuda eğik delik delmek mümkündür.

Makinenin ayrından sonra tüm işlemler otomatik olarak gerçekleştirildiğinden ve yanında bir tabladaki tüm delikleri delmek mümkün olduğundan çıktı miktarı çok yüksektir ve 100’den büyük ölçekli işletmeler için uygundur.

Bu tür makineleri delik durumuna göre dört farklı şekilde işleme sokmak mümkündür.

1-     Sadece yatay gurupların çalıştırılması

2-     Sadece dikey gurupların çalıştırılması

3-     Eş zamanlı olarak yatay ve dikey gurupların çalıştırılması

4-     Birbiri ile kesişen delik için yatay gurupların çalıştırılması (Şekil

İki baştaki yatay grubun 45° kadar eğimlendirilebilmesi nedeniyle gönye-burun birleştirmeler için eğik delikler delmek mümkün olabilir.

Bazı modellerde, alt üst dikey gruplarından bazıları veya hepsi döndürülerek doğrusallığı genişletebilmektedir.

OSİLASYONLU YATAY DELİK MAKİNESİ

Ahşap malzemede zıvana yerini delmek için kullanılan bu makinede, matkap kafası osilasyonlu çalıştığından son derece çabuk ve seri bir çalışma sağlar.

Hampaylı ve gizli zıvanalı köşe birleştirme türlerinde, zıvana, parça ortasında kesilmekte ve erkek zıvananın geçeceği dikdörtgensel dişi zıvana deliği açmak için özel işlemler gerekmektedir. (Şekil 14)

Bu tür dişi zıvana delikleri yatay delik makinesinde özel işlemlerle açabilmekte birlikte süre olarak uzun zaman olduğundan, seri üretim yapan fabrikalar için ekonomik olmamaktadır.

Osilasyonlu yatay delik makineleri, pnömatik ve otomatik olarak çalışan bu makine pencere e kapı doğramalarında, sandalye ve koltuk üretiminde, panjur yeri açmada kullanılır. Bu tür üretim delik makinesine benzer yapıda olup, farklı olarak kesici matkap sağa-sola salınmaktadır    (Şekil 12). Salınımlı kesici matkap sabit olup, makine tablasının belirli bir hızla matkaba yaklaşmasıyla dişi zıvana açılmaktadır.

Bu makineler tek veya çift tablalı olabilir. Özel amaçlarla, seri üretim yapan makineler için, ikisinin katları olmak üzere daha çok sayıda kesici olarak yapılabilmektedir(Şekil 13).

Bu makinenin 2,2 KW’lık elektrik motoru, 9000 dev/dak’lık mandrene 130 defa osilasyon hızı ile temiz ve şapkasız zıvana yeri açar.

Gerekli durumlarda osilasyon kaldırılmasıyla basit yatay delik makinesi olarakta kullanılabilir.

Şekil 12: Dişi zıvana delikleri.

Osilasyon ve tablanın kesiciye yaklaşma hızı ayarlanabilir.

Gerek tek taraflı gerek çift taraflı makinelerde, tabla 25°’ye kadar eğilimlendirebilerek eğik dişi zıvana açmak mümkün olur.

Çift taraflı osilasyonlu delik makinelerinde, iki tabla kesicilere sırayla girerler ve hareke, sınır vertilleri ile otomatik olarak ayarlanır. Tabla hareketine bağlı olarak 8-18 adet/dk çıktı miktarına ulaşmak mümkündür.

ZİNCİRLİ DELİK MAKİNESİ (ZİNCİRLİ FREZE)

İş parçalarına kenarları köşeli zıvana deliği delmede kullanılır. Bu makinede matkap yerine, kesici uçları olan palet şeklinde bir zincir kullanılır. Zincirin özel biçimi sebebi ile açılan zıvana deliğinin yanları köşeli, dibi ise daire yayı şeklindedir. Zincirli delik makinesi, esasen kapı kilit ve karşılık yuvalarının açılmasında kullanılması, ayrı olarak dişi zıvana açılmasında da kullanılabilmaktadir(Şekil 17).

Zincir sisteminin aşağı yukarı hareketi ve iş parçasının sıkılması özel mekanik sıkma ve levye düzenleriyle olabişleceği gibi pnömatik-hidrolik kumanda ile de yönetilebilir.

Kesici özel şekli nedeniyle açık dişi zıvanalarda bir sorun olmamakla birlikte, kör zıvanalarda kesicinin şekline uygun kavisli çıkar.(Şekil 17)

Bazı zincirli freze makinesi modellerinde, zincir düzeninin yanı sıra, köşeli delik matkabı takılan bir dikey mandren sistemini’de bulunur. Zincirle delinen deliğin yuvarlak kalan dipleri aynı kalınlıktaki köşeli matkapla delinerek düzeltilir.

Daha önce anlatılan erkek zıvana makinelerinin bazılarında, zıvanalarda açılan dişi zıvanalara geçebilmesi için köşelerin yuvarlatılması gerekir. Buda ilave işlemi önlemek için, bu tür köşeli erkek zıvanalara uygun köşeli dişi zıvanaların açılması gerekir. Bunun içinde köşeli delik matkapları kullanılması gerekir. Bunun dışında, daha önce anlatıldığı gibi yuvarlak köşeli erkek zıvana açan makinelerde mevcuttur(Şekil 17).

Daha sonra ilgili bölümde verileceği gibi, köşeli delik matkapları iç ve dış matkaplar olarak ikiye ayrılır. İç matkap merkezleme vidası olmayan silindirik dipli dalıcı matkaptır. Dış matkap ise kare prizma şeklinde, iç baş, uçları içten pahlı dört gazlı bir düz kalemi andırır. İç matkap dönerek dairesel bir delik açarken, dış matkap da aşağı doğru bir traşlama yaparak deliği köşelendirir. Çıkan talaşlar, dış matkabın yanındaki yarıktan dışarı atılır.

Zincirli Delik Makinesi İle İlgili Sayısal Değerler

Azami delme boyu                                                   255 mm

Azami delme derinliği                                             180 mm

Tablanın radyal hareket                                           40 mm

Sperin radyal hareket                                              100 mm

Tabla ölçüsü                                                             270x500 mm

Kol yüksekliği                                                         1750 mm

Takılabilir zincir ebatları                                        8-10-12-14-16-18 mm

Ana motor gücü                                                       3 Hp

Net ağırlık                                                                380 kg

Bürüt ağırlık                                                        300 kg